Vas'k

Ičesündui vas'k

Vaššen vanuimen turušk kämul

Šablon:Himine element Vas'k (Cu — cuprum latinan kelel) om 29nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om ühtendestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — ühtenden gruppan laptalagruppas, IB), tabluden nelländes periodas.

Ühthine ümbrikirjutand ​

Vas'ken leviganduz Man kores om (0,78..1,5)·10⁻⁴ % massan mödhe, i voib löuta sidä puhthas olendas (m. n. ičesündui vas'k). Nece metall om znamasine material lujas ristitun civilizacijan täht, om tetab amuižiš aigoišpäi. Latinine nimi sündui Kipr-saren nimitusespäi, saihe vas'ked sarel 3. voz'tuhaspäi edel meiden erad.

Vas'k om tarbhaine mikroelement ristitun, kazmusiden i živatoiden täht, mülüb fermentoihe. Kreptud vas'kel pind rikob bakterijoid. Erased-se vas'ken ühtnendad oma toksižed.

Fizižed ičendad

Vas'k om plastine, tagokaz kuldaižruskedvauvaz päličmänendmetall, diamagnetik. Kristalline segluz om kubine tahkkeskustoittud. Katase hapandusen kerthel il'mas.

Atommass — 63,546. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 8,92 g/sm³. Suladandlämuz — 1357,77 K (1084,62 C°). Kehundlämuz — 2835 K (2562 C°).

Londuseline vas'k kogoneb kahtes stabiližes izotopaspäi: ⁶³Cu (69,1 %) i ⁶⁵Cu (30,9 %). Sen ližaks om avaitud 27 ratud radioizotopad 52..62, 64, 66..80 atommassanke, i niiden seičeme izomärad. Kaikiš hätkemb čihodai om ⁶⁷Cu-izotop 61,83 časud pol'čihodamižen pordonke, sid' ⁶⁴Cu-izotop (T_½=12,7 časud) i ⁶¹Cu (3,33 časud). Radioaktivižed izotopad hajetas protonižen (52..55-izotopad) i β-čihodamižen kal't, kändasoiš nikelikš vai cinkaks (64-izotop molembikš).

Himižed ičendad

Metall reagiruib il'man vedenke i hil'muiktuzgazanke karbonatan sädamiženke:

$\mathrm{𝟤}𝖢𝗎\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮\mathsf{+}𝖢{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{⟶}\mathsf{(}𝖢𝗎𝖮𝖧{\mathsf{)}}_{\mathrm{𝟤}}𝖢{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{\downarrow }$

Välläs koncentriruidud solmuiktusenke vezinikan peroksidan olendas:

$𝖢𝗎\mathsf{+}\mathrm{𝟤}𝖧𝖢𝗅\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{⟶}𝖢𝗎𝖢{𝗅}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}\mathrm{𝟤}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮$

Om reakcijoid galogenidenke, hal'kogenidenke i koncentriruidud muiktusidenke, erašti lämbitamižes. Ei ole vas'ken reakcijad vedes. Väll' endištai. Järgeližed muigotandmärad oma +2, +1 i 0, voib löuta ühtnendoid +3, +4 i +5 ionidenke.

Kacu mugažo

• Bronzaig

Irdkosketused

• Vas'k webelements.com-saital. Šablon:Ref-en
• Kirjutuz vas'kes Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. Šablon:Ref-ru